Na pierwszy rzut oka dostrzegamy wielobarwność oraz różnorodność ukształtowania terenu gminy. Warto jednak przyjrzeć się jej bliżej. Z punktu widzenia geologii Trojanowice należą do obszaru pasa fliszowego Karpat Zachodnich. Jest to pas skał osadowych złożonych z naprzemianległych i różniących się grubością warstw piaskowców, łupków i zlepieńców. Te skały osadowe powstawały w erze mezozoicznej w głębokomorskich nieckach morza Tethys. W początkowym okresie trzeciorzędu pod wpływem procesów górotwórczych zostały sfałdowane i w kilku miejscach nasunęły się na nie starsze skały Masywu Czeskiego. Na obszarze Trojanowic występują jeszcze skały płaszczowiny śląskiej. Na skutek ruchów wypiętrzających powstał także Beskid Śląsko-Morawski, zatem również szczyty Radhoś i Wielki Jawornik.
Z ery dinozaurów zachowały się liczące ponad 100 milionów lat fragmenty morskiego zwierzęcia o nazwie amonit. Największy i najbardziej znany ślad, który przez długi czas uważany był za odcisk kręgosłupa płaza morskiego, znajduje się w Morawskim Ziemskim Muzeum w Brnie. Pomiędzy Kyčerą i Kozincem znajdziemy opuszczone sztolnie, w których jeszcze w XIX wieku wydobywano rudę żelaza - pelosyderyt. Z Radhošťu pochodzi także piaskowiec obecny w fundamentach Teatru Narodowego w Pradze. W Trojanowicach odkryto niewielkie Anża gazu ziemnego, a także, na głębokości kilku kilometrów, złoża węgla kamiennego. W tym miejscu przed rokiem 1989 wzniesiono badawcze wieże kopalniane. Nadal trwają próby uruchomienia Kopalni Frensztat. Ponieważ jednak obszar wydobycia obejmuje teren prawie całych Trojanowic, uruchomienie kopalni spowodowałoby zniszczenie całej historii tego regionu. Z punktu widzenia ortografii Trojanowice są częścią rozległej grupy górskiej Karpat Zachodnich. Północna (niżej położona) część Trojanowic leży we wrębie Frensztackim, z którego stromo wystaje grzbiet górski Wyżyny Radhošťskiej. Najwyżej położonym i najbardziej znanym szczytem na terenie Trojanowic jest Radhošť (1129 m).
Woda
Dziesiątki rzeczek, potoków i strumyków tworzy na obszarze 36 ha przepiękną mozaikę. Swoje źródła mają na Podgórzu Beskidzkim a ku dolinie spływają w postaci rzek Lubiny czy Lomnej.
Największym z potoków jest Bystrý potok, kolejne dość znane to potoki Lánský, Radhošťový, Rokytný, Velký Škaredý lub Malý Škaredý. Znajdziemy tu również kilka zbiorników wodnych i całe mnóstwo małych czy większych toni. Największe zbiorniki wodne znajdują się na rzeczce Lubina i na Lánskim potoku. Granica gminy prowadząca w kierunku Małego Jawornika przez przełęcz Pindula, Wielką Polanę, Radhośt, Pustevny, Tanećnicę wyznacza także granicę pomiędzy basenem Morza Czarnego a basenem Bałtyku.
Lasy
Lasy zajmują w Trojanowicach powierzchnię 2440 ha. Dzisiejsze lasy wyglądem bardzo różnią się od pralasu. Na terenach Trojanowic nieznacznie przeważają zasadzone ręką człowieka skupiska świerków. Na stromych stokach Wyżyny Radhośt-sklej przeważają buki. Z innych drzew liściastych spotkać możemy tu także klon, jesion, grab, lipę oraz dąb, zaś z drzew iglastych jodłę, modrzew czy sosnę. W okolicach drobnych cieków wodnych lub przy leśnych źródłach znajdujących się na stokach zachowały się skupiska jesionu, olchy oraz wierzby. Wyjątkiem są lasy Rezerwatu Przyrody Noříčí oraz Narodowy Rezerwat Przyrody Radhošť.
Rezerwat Przyrody Noříčí
Rezerwat Przyrody Noříčí tworzą położone na kamienistych glebach leśne skupiska o zróżnicowanych typach siedlisk. Są to lasy naturalne z drzewami w wieku około 150 lat. Rezerwat zajmuje powierzchnię 38 ha i położony jest na wysokości 680 — 1047 m n. p. m. Charakterystyczna jest buczyna o bogatej szacie roślinnej z domieszką jodły, świerku oraz klonu.
Narodowy Rezerwat Przyrody Radhošť
Narodowy Rezerwat Przyrody Radhošť jest jedną z najcenniejszych części beskidzkiej przyrody. Zasięgiem obejmuje północny stok pamiętnej góry Radhošť na wysokości 660 —1129 m n.p.m. Na powierzchni 145 ha znajduje się rozległy zespół leśny charakterystyczny dla górnych partii Beskidu Śląsko-Morawskiego. Lasy narażone są na niesprzyjające warunki klimatyczne. Znajdują się tu lasy świerkowe (drzewa, na skutek surowego klimatu, ulegają odkształceniom), oraz skupiska bukowe, których drzewostan liczy ponad 180 a przynajmniej 110 lat. W podszycie występują np. marzanka wonna, zawilec gajowy, konwalijka dwulistna. W wilgotnych miejscach znajdziemy śnieżyczkę prze-biśnieg, kokorycz pustą, śledziennicę skrętolistną, tojad mocny morawski, żywiec gruczołowaty.
Pamiątkowe i ważne drzewa
Lipa w Karlovicach
- drzewo pamiątkowe
Gatunek - Lipa drobnolistna (Tilia cordata); wysokość - 29 m; obwód pnia - 390 cm (na wysokości 1,3 m); wiek - 200 lat (szacunkowo); ogłoszono — 2000 rok; obręb katastralny- Trojanowice; właściciel gruntu —Anežka i Tomáš Jurkovi, Trojanowice 131.
Lipa pod Jawomikiem przy domu nr 13
— wniosek o przyznanie tytułu drzewo pamiątkowe
Gatunek — Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos); wysokość -niezmierzona (szacunkowo 28 m); obwód pnia — nie zmierzono (szacunkowo 550 cm); wiek - 250 lat (szacunkowo); obręb katastralny - Trojanowice; właściciel gruntu - Josef Petr, Trojanowice 64.
Lipa Przy obrazku, na Horečkách
- drzewo pamiątkowe
- Gatunek — Lipa drobnolistna (Tilia cordata); wysokość - 29 m; obwód pnia - 540 cm (na wysokości 1,3 m); wiek - 320 lat (szacunkowo); ogłoszono — 1980 rok; obręb katastralny- Trojanowice, właściciel gruntu - LĆR s. p., Hradec Krloyć. Po katastrofalnych opadach śniegu w październiku 2009 lipa została ścięta.
Pastwiska, łąki, mokradła
Pierwotnie zalesiony obszar zaczął się zmieniać między XV a XVII wiekiem, na co wpływ miała kolonizacja Wołochów i rozwój szałaśnictwa - trzodę zaczęto wypasać na wykarczowanych łąkach niemal aż po wierzchołki gór. Na terenie Trojanowic znajdowało się kilka szałasów, ale końcem XVIII wieku, na skutek rozwoju przemysłu, nastąpił odwrót gospodarki szałaśniczej -łąki i pastwiska zaczęto ponownie zalesiać. Tam, gdzie człowiek wykarczował las i rozpoczął hodowlę bądź uprawę, na długie lata zadomowiła się bogata roślinność łąk i pastwisk. Z upływem czasu liczne grunty poddano melioracji, zarośla zaorano, nawieziono, i zasiano wtórne gatunki traw. Pomimo wszystkich tych zmian dzięki regularnej dbałości o teren, w Trojanowicach jeszcze dziś zobaczyć można wielobarwne łąki z białymi margaretkami, niebieskimi dzwonkami, różową firletką poszarpaną czy żółtą pępawą. Bardzo ciekawy z punktu widzenia botaniki jest obszar byłej strzelnicy armii radzieckiej. Prowadzone są tu badania z zakre-su biologii a tereny te mają zostać uznane za rezerwat przyrody.
Wiosną w liściastych czy mieszanych lasach znajdziemy przepiękne dywany czosnku niedźwiedziego, zawilca, śnieżyc czy pierwiosnku. Z cenniejszych gatunków występują tutaj także lilia złotogłowa, bobrek trójlistkowy, mieczyk dachówkowaty, gnidosz rozesłany lub będący w Europie pod ochroną gatunek tojadu mocnego morawskiego. Na dzisiejszych górskich polanach rosną goryczka trojeściowata, goździk kropkowany, pięciornik zloty. Również jagód czy żurawiny jest tu pod dostatkiem. Szczególną grupę tworzą orchidee. Starsi ludzie znają je pod nazwą „kukułki". Na terenach Trojanowic można podziwiać kukułkę szerokolistną, kukułkę Fuchsa, storczyk męski, listerę jajowatą czy kruszczyka błotnego.
Mokradła odgrywają w przyrodzie bardzo ważną rolę. Potrafią pochłaniać niewiarygodne ilości wody dzięki czemu pomagają utrzymać jej prawidłowy poziom na danym terenie. Na tego rodzaju obszarze występuje ponadto wiele cennych gatunków roślin. Jednak w Trojanowicach bardzo spadła liczba podob-nych miejsc, co spowodowało, że takie gatunki jak owadożerna rosiczka okrągłolistna czy lubiący podłoże wapienne dziewięciornik błotny prawie zaniknęły.
Grzyby
Grzyby służyły do urozmaicenia prostej diety Wołochów, niektóre z nich stosowano w ludowym lecznictwie, z innych wytwarzano przedmioty użytkowe. Na terenach Trojanowic występują dziesiątki gatunków grzybów jadalnych czy hub. Na buku znajdziemy hubę pospolitą, zaś na jodle czy świerku pniarka obrzeżonego. Tzw. saprofityczne gatunki grzybów wspomagają proces rozkładu drobnych gałęzi. Bardzo często występujące gatunki to na przykład pieniążek maślany, twardzioszek okrągły lub grzybówka skrzydlasta. W przeszłości na terenie Trojanowic obficie rósł siatkoblaszek maczugowaty. nazywany „kozim cyckiem", który obecn ie należy do gatu nków najbardziej zagrożonych. Mikoryzą nazywamy współżycie tkanek grzyba z korzeniami drzew. Zjawisko to dotyczy wielu gatunków grzybów, przede wszystkim jednak borowików, rydzów oraz surojadek.
Fauna
Różnorodna fauna Trojanowic i okolic wynika z długotrwałego procesu rozwoju przyrody od przybycia pierwszych osadników do dziś. Karczowanie rozległych lasów, zmiany gatunków występujących tu drzew, intensywna gospodarka rolna, polowania oraz sadzenie wtórnych odmian roślin to najważniejsze przyczyny ograniczenia liczby bądź całkowitego zaniku niektórych gatunków. Jednak sprowadzono tutaj również nowe gatunki zwierząt, a liczba niektórych tu obecnych wzrosła samoistnie. Pomimo zmian, o których mowa, fauna Trojanowic jest nadal bardzo różnorodna.
Z gatunku bezkręgowców można tu znaleźć pazia królowej, modraszkę arion lub raka szlachetnego. Amfibie należą do grupy kręgowców, która lubi miejsca wilgotne - mokradła, zbiorniki wodne czy okolice małych potoków. Można więc tu spotkać jaszczura plamistego, traszkę górską, kumaka górskiego czy ropuchę zwyczajną. Grupę płazów reprezentują żmija zygzakowata, zaskroniec zwyczajny, jaszczurka żyworodna i padalec zwyczajny.
Ptaki to grupa zwierząt zbadana chyba najbardziej szczegółowo. Na terenach Trojanowic znajdziemy wiele gatunków ptaków, które trwale zamieszkują te tereny i występują tu w wielkiej ilości. Są tu także gatunki bardzo rzadko spotykane. Wraz z wej-ściem do Unii Europejskiej na obszarze Parku Krajobrazowego Beskidu ogłoszono dwie strefy specjalnej ochrony ptaków.
Z powodu występujących tu rzadkich gatunków ptaków, takich jak dzięcioł czarny, dzięcioł białogrzbiety, bocian czarny, sóweczka, puszczyk uralski, jarząbek, muchołówka mała, derkacz, zimorodek zwyczajny, muchołówka białoszyja, sowa włochata, dzierzba gąsiorek, kobuz i wielu innych, trzy czwarte obszaru gminy Trojanowice stanowi część specjalnej strefy ochrony ptaków Beskidu. Liczną grupę ssaków reprezentują gatunki częściej spotykane, (wiewiórka pospolita, borsuk, sarna czy jeleń szlachetny), ale również te występujące rzadziej, wpisane na czerwoną listę gatunków zagrożonych, do których należą ryjówka górska, smużka leśna, koszatka, ryś eurazjatycki, wilk szary czy niedźwiedź brunatny. Dziuple i pseudokrasowe jaskinie zamieszkuje 8 gatunków nietoperzy. Najrzadziej spotykanymi są podkowiec mały i nocek duży.
Ochrona przyrody
Od 1973 roku około 80% terenu gminy Trojanowice należy do Parku Krajobrazowego Beskidu. Znajdują się tu dwa chronione obszary o stosunkowo małej przestrzeni - Narodowy Rezerwat Przyrody Radhošť i Rezerwat Przyrody Noříčí. Badania w zakresie biologii prowadzi się także w innych interesujących pod względem przyrodniczym miejscach. Obszar, o którym mowa, jest również częścią chronionej strefy, w której woda jest gromadzona w sposób naturalny. Wraz z wejściem do Unii Euro-pejskiej teren Parku Krajobrazowego Beskidu znalazł się na liście ważnych miejsc w Europie. Trzy czwarte terenu gminy Trojanowice leży także na obszarze specjalnej strefy ochrony ptaków Beskidu. Przez tereny Trojanowic prowadzą biokorytarze o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym, znajdują się tu również biocentra o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym.
